Wednesday, August 12, 2020

पशुपतिया सम्पदाय् नियोजित आक्रमण

 

रा. मानन्धर

द्वलंद्वः दँनिसें स्वनिगलय् च्वनाः थनया धर्म, संस्कृति व परम्परा छायेपियेगु जक मखु,थनया चा लः व फय् नं यचुपिचु याना वयाच्वंपिं नेवाःतय् आकासय् हाकुगु सुपाचं त्वपूवःगु दु। थुकिया दकलय् थारान्हुइकीगु दसु जुयाः पशुपति क्षेत्र बिकास कोषया गुरुयोजना दं वयाच्वंगु दु।


श्री पशुपतिनाथ व वया द्वलंद्वःदै पुलांगु परम्परायात दुमदु मधासे, फु मफुया बिचाः तक मयासे थःगु धर्म धकाः न्हापांनिसें याना वयाच्वंगु परम्परा रीतिरिवाज व नख: चखः जक मखु श्री पशुपतिनाथया हे अभिन्न अंग कथं थीथी तान्त्रिक पुजा व देवदेवीया जात्रा न्यायेकाच्वंपिं अनया नेवा:तय्गु नुगलय मलः जूवल जब देया दक्व कानून ल्व:मंकाः कोषं अनच्वंपिं स्ववासीतयत थनाछ्वयेगु निर्णय यात। २०४२ सालंनिसें थीथी नां वपदिधकारी जुयाः वःपिं कथित हिन्दूतय्सं थ्व कोष (वा न्हापा बिकास समिति)या नामय् तःकः बिवाद हयेधुंकल । थुकिया हे लिपांगुपलाः कथं झिंन्यादँ तक उसि यानाच्वंगु गुरुयोजनायात पास यानाः चांचां धयाथें २०५९ वैशाख १५ गते छगू सुचं पिकाल । आः कोषं अनया ४,००० म्ह ति नेवाःतय्गु भविष्यय यस चिंथनाब्यग अले हिन्दूत जक मखु, नेपालीत जक मख सारा विश्वं हे थः नालातःगु विश्व सम्पदा क्षेत्रया बिकास यायेगु क्वःछिउगु दु । उगु सच निदा द स्वयाः पलांग पुरातात्विक धार्मिक व तिक क्षेत्रया १८३ कित्ता जमिन याउँक हे कोषयागु दयेका बिल।
उग सचं कथं पशुपति क्षेत्रया प्यंगः या देगः बछलेश्वरी माईया दबू, सतः, चाँगु- या देगः व चक, कुमारीया देगः, बासुकी या पजारीया सतः, भट्टया सतः व देगः, रिया देगः, श्री शंकराचार्यया देगः, झंकेश्वरीया देगा. अरुण बरुण हिति, श्री शंकराचार्य मठया या पशपतिनाथ क्षेत्र सुधार समितिया ज्याकू कालीया क्यब लगायत थीथी देगः, सतः व परातात्विक सम्पदायात अधिग्रहण यानाकाःगु दु। आः न्हयसः वइ- द्यः देगः धइगु कोषया खः धका न्हापा हे घोषित जुइधुंकूगु खः । बरु कोषं
संरक्षण, सुधार व जिणोद्धार यायेत थःगु धायेमाः, स्यंकेत, वांछ्वयेत मखु । आः हानं थःग हे जग्गा ‘सम्पत्ति’ हानं अधिग्रहण यानाकायेगुया अर्थ छु खः ? स्पष्ट दु- आः कोषं उकियात संरक्षण व जिर्णोद्धार यायेत मखु, मेगु हे छं यायेत कायेत्यंगु दु । अले व ‘मेगु हे छु’ धइगु स्पष्ट यायेत कोषया प्रवक्ता तयार मदु।
कोषया सिवाय सलंसः = न्हापा थापना यानाः पुज्यानातःपिं द्यःत व ऐतिहासिक सतःत जक मख, पशुपतिनाथया दच्छियंकं थीथी पुजाय थीथी कथं सरिक जइमाःपिं व थःग जात कथंया योगदान बीमाःपिं नेवाःतय्गु पुलांगु वस्ती नं लाःगु दु। स्वनिगलय् थःने व क्वःने स्वानाः दयाच्वंग यया अस्तित्व खनेदये न्ह्यः हे छगू सभ्य, सुसंस्कृत व धार्मिक वस्तीया रुपय् बिकास जुइधुंकूगु ग्वल वा देवपत्तनया छगू अंश कथं बिकसित पशुपति लागाया लगं लाछि आदिया नं अस्तित्व मदइगु खनेदत। अन च्वनीपिं बैद्य, राजोपाध्याय, कर्माचार्य, जोशी, भण्डारी, भट्ट, विसेत, संगत, पोडे, नउ, कउ, कुसले, नाय, ज्यापु, सामि, श्रेष्ठ व बाँडा इत्यादित थःयसें च्वंवंगु मखु, उपिं ला पशुपतिनाथया महात्म्यया हे छगू ब्व खः । उपि मध्ये यक्वस्या अन आगंद्यःत दु, व द्यःलिसे इलय् ब्यलय् न्यायेकेमाःगु पुजा व जात्रात नं दु । अथे हे उपिं दच्छिया ३६५ दिनय् श्री पशुपतिनाथयाथाय् जुइगु पर्वपुजा व जात्राय् नं सहभागी जुइमाः वा उमिसं हे जात्रा चले यायेमाः । स्वाभाविक खः, उपिं अन मन्त धाःसा दच्छियंक न्ह्याइगु ४० गू ति जात्रा नं मदयावनी। आः अन बछलेश्वरी, मचातिया जात्रा, खड्ग जात्रा, गंगामाइया जात्रा, राधाकृष्ण जात्रा, भिंद्यः जात्रा, माघया रथजात्रा, चाँगनारायण जात्रा, माधवनारायण जात्रा, जयबागेश्वरी जात्रा, गुह्येश्वरी जात्रा नं मदयावनी । विश्वन्यंकं पलांग सम्पदा व संस्कृति ल्यंकातयेग अभियान वयाच्वंबलय् विश्व सम्पदाया धलखय लाःग क्षेत्रय् सरकारीस्तरं हे नियोजित कथं यायेत्यंग थ्व अतिक्रमणया न्ह्याक्व निन्दा याःसां मगाः । पशुपति क्षेत्र धइगु थः हे नं कानुनी रुपं संरक्षिण थाय् खः । २०१३/७/१५य् लालमोहर जूगु प्राचीन स्मारक संरक्षण ऐन २०१३या परिचयय हे ‘गुगुं नं प्राचीन स्मारकयात नष्ट याये, थुने, चिइके, हिले, बिरुप याये अनधिकृत ज्याय् छयले व मेगु गुगुं नं किसिमं हानी नोक्सानी याये’ धइगु ज्यायात निषेध यानातःगु दु । थथे तुं श्री ५या सरकारं थुकि यात संरक्षित स्मारक क्षेत्र धकाः नं घोषणा यायेधुंकूगु दुसा सन् १९७९ निसें थ्व स्वनिगःयात विश्व सम्पदा धलखय् लाकीगु छगू क्षेत्र नं जूगुलिं थुकिया संरक्षण यायेगु बचं नं सरकारं राष्ट्र संघयात बियातःगु दु ।
थुथाय् विश्व सम्पदाया नामय् दय्दसं केननिसें हेलसिन्की तक भ्रमण याना जुइपिं पुरातत्व विभागया पदाधिकारीत आतकं छाय् म्हुतुइ धौ फिनाः च्वनाच्वन धइगु नं छगू तःधंगु रहस्यया ख जूगु दु।
थुलिमछि राष्ट्रिय व अन्तर्राष्ट्रिय नियम कानूनं पशुपति क्षेत्र व अनया सम्पदायात छम्ह मन्त्री व निम्ह प्यम्ह पदाधिकारीतयत हू वल धायेवं मनय् वःथे निर्णय यात कि उकिया लिच्वः बांलाःगु वइमखु । ये देया झिलिमिलि खंगु नी, मदुनिपिंसं गथे यानाः निद्वः, पुलांग क्षेत्र, अनया उलि हे पुलांपिं वासिन्दातय्ग भाग्य हिलेग निर्णय यायेफइ ? खँ निबाःद्यः थें यचसे च्वं धर्म संस्कृति व आचार बिचार मदुपिं मनूतय्गु ल्हाःतिइ कोष ला:वंगु दु। उमिगु बिचाः यायेगु धरातल अनया धर्म, संस्कृति व रहनसहन स्वयाः तसकं क्वय्। उमिसं ला पशुपतिइ ध्यबा दु धइगु जक स्यू उकिया हे ल्यूल्य ब्वॉय जूगुलिं थौं थज्याःगु निर्णय याःवःगु खः । व स्वयाः नं थन नेवाःत दतले थम्हं धइथे याये खनीमख धकाः हे नेवाःतय्त बिस्थापित यायेत ग्वःगू षडयन्त्रया छगू छमां जक खः थ्व अधिग्रहणया खेल।
आः नेवाःतय्गु न्ह्यःने छगू हाथ्या दु । यदि उमिसं थ्व समस्यायात अन च्वंपिनिगु जक समस्याया रुपय् काल धाःसा कन्हय् स्वयम्भुइ, बौद्धय, हनुमानध्वाखाय् वा असनय् च्वंपिंत तकं मथनी धायेमफ। थकिया निंतिं समूदायया नेता, नागरिक समाजत, गैर सरकारी संस्थात, युवा क्लबत जक मख थःग जाति प्रति च्यूताः दुपिं प्रत्येक नेवाःत जायेमाः, ल्वायेमाः ।
(ग्वाहालिया नितिंं सुभाय् जितेन्द्र शिल्पकारयात नं)

Published in Sandhya Times on 2002 06 05. And republished in subhaypost.com  on 2020 08 11

https://subhaypost.com/2020/08/12/5707/

Saturday, July 18, 2020

ज्ञानं जाःगु ज्ञानपूर्णिक युगया अन्त




–राजेन मानन्धर

भगवान बुद्धं बियाबिज्याःगु शिक्षा न्ह्याक्व दुग्यंक ब्वंसां वसपोलया दकलय् आधारभूत शिक्षा धइगु त्रिलक्षण हे जुइ । उकिया न्हापांगु नियम धइगु हे अनित्य । थ्व झी सकस्यां स्यूसां थूसां थुलि खँ मनय् तय् दकलय् थाकु । न्हय्गू दशक तक बुद्धधर्मलिसे सतिक च्वनाः थुकिया अध्ययनं थःत झूचाय्काः अले नेपाःया समाजयात थुकिया मूति ब्युब्युं थःत हे तंकाबिज्याःम्ह न्हय्म्हम्ह संघनायक भिक्षु ज्ञानपूर्णिक महास्थविर आः झी दथुइ सशरिर मदय्धुंकाः थ्व हे बुद्धशिक्षायात नुगलय् थनेहय्माःगु अवस्था वःगु दु ।

नेवाः सभ्यता स्वनिगलं पिने न्यनावंगु छगू सुन्दर बस्ति पाल्पाया तानसेनय् सूर्यलाल शाक्य र चन्द्रमाया शाक्यया चीधिकःम्ह काय् जुयाः हीरालाल शाक्य जन्म जुयाबिज्यात १ नोभेम्बर १९३९य् । संस्कारया खँ धाय्, अबलय् अन बुद्ध शिक्षा इना बिज्यानाच्वंम्ह भिक्षु बुद्धघोष महास्थविरं वसपोलया बालप्रतिभा व तीक्ष्ण बुद्धि खनाः हे जुइ, ११दँ दुम्ह मचायात भिक्षु दय्केत धकाः वसपोलया मांंबौपाखें तापाक्क यंकाबिज्यात । अनं १६दँया उमेरय् ला म्यान्मार हे थ्यंकाबिज्यात, बुद्धशिक्षाया महासागरय् हे म्वःल्हुइत ।

सन् १९५६ अगष्ट १५य् म्यान्मारय् अनया सुप्रसिद्ध अग्गमहापण्डित विज्जालंकार सयादो भदन्त ऊ. भिक्षु विशुद्धाभिवंश महास्थविरपाखें जमबुदीप च्याउँछाउँ गभायय् श्रामणेर दीक्षा कयाः वसपोल श्रामणेर ज्ञानपूर्णिक जुयाबिज्यात, २०दँ दुबलय् १२ अप्रिल १९५९ कुन्हु अभिधज महारठ्ठगुरु अग्गमहापण्डित मस्कयिङ् सयादो ऊ. सुरियाभिवंश महास्थविरया उपाध्यायत्वय् महाखण्डसीमा गभायय् उपसम्पदा कयाः भिक्षु जुयाबिज्यात । अनंनिसें यांगूनया महाखन्ध सीमा उपोसथागारय् वसपोलं थःगु प्रारम्भिक भिक्षुकथं बौद्ध शिक्षाया अध्ययन र ध्यानाभ्यास यायां थःगु जीवनयात अर्थपूर्ण व नेपालय् बुद्धशिक्षाया न्हूगु युग हय्त तयार यानाच्वनाबिज्यात ।

वसपोलया अथक अध्ययन वा लगनशिलतां सन् १९६३य् शासनधज धम्माचरियया उपाधि कयाबिज्यात । हाकनं सन् १९६४निसें १९६६तक म्यान्मारया बुद्ध शासन काउन्सिलय् च्वनाः पालि बर्मिज विश्व शब्दकोशया सम्पादनय् तकं ल्हाः तयाबिज्यात । छम्ह नेपाःमिया नितिं थ्व तसकं गौरवया ज्या खः । सन् १९६६य् वसपोल भारत बिज्यानाः अनया वाराणसेय संस्कृत विश्वविद्यालय् संस्कृतया डिप्लोमा नं कयाबिज्यात ।


वसपोल थःगु मांभाय् नेपालभाषाया छम्ह विज्ञ ला खहे खत, उकियालिसें खस नेपाली, हिन्दी, अंग्रेजी, पालि, संस्कृत जक मखु बर्मीभासय् तकं पारंगत खः धइगु वसपोलया च्वसां थीथी भासं पिदंगु सफुतिं क्यं । थ्व हे थीथी भासाय् दुगु विज्ञतां हे वसपोलयात बुद्धधर्मयात थीथी देसय् न्यंकेत योगदान बीत ग्वाहालि जुल । वसपोलपाखें ६०गू स्वयाः यक्व सफूत लेखन, अनुवाद वा सम्पादन जुयाच्वंगु दु । थुकी मध्ये नं वसपोलं नेपालं दुःख कष्ट नयाः म्यान्मार थ्यंक बुद्धधर्म अध्ययन याःबिज्याःम्ह धम्मावती गुरुमांया जीवनीइ आधारित बर्मी च्वमि खेँ थ्वँया उपन्यासयात नेपालभाषां अनुवाद यानाः उम्ह विदुषी गुरुमांया जीवनयात नेपाःमिपिनिगु न्ह्यःने तयाबिज्यात । उगु “यःम्ह म्ह्याय्” नांगु उपन्यासया नितिं वसपोलयात श्रेष्ठ सिरपाः लःल्हाःगु खँ नं थन न्ह्यथनेबहःजू ।

सन् १८६७पाखेनिसें वसपोल निरन्तर हे धयाथें नेपालय् च्वनाः थनया बौद्ध समाजयात धाथेंगु बुद्धया शिक्षा गजाःगु खः धकाः थुइकेत थःत पानाबिज्यात । थ्व हे दथुइ वसपोलं सन् १९७७य् स्नातकतकया अध्ययन नं पूवंका बिज्यात । नेपालय् थीथी विहारय् वसपोल च्वनाबिज्याःसां दकलय् यक्व पट्को यलया मणिमण्डप महाविहार, थेच्वया वेलुवनाराम विहार व लिपतय् येँया न्हू बानेश्वरय् विश्व शान्ति विहारय् वसपोलया ल्यं दूगु जीवन ब्यतित जुल । उकी मध्ये वसपोल वेलुवनाराम विहार व विश्व शान्ति विहारया संस्थापक नं खः । नेवाः जक मखु, गैर नेवाःतय्त नं थेरवादय् हय्गु, प्रबजित याय्गु अले गैर नेवाः समाजय् नं बुद्धधर्मया प्रचारप्रसारय् धर्मदूत दय्काः थीथी जिल्लाय् वनेत प्रेरित याय्गु ज्याय् वसपोल ताःलाना बिज्याःगु दु ।

मेगु स्वयाः नं वसपोल भन्तेयात थाकूगु स्वयाः नं थाकूगु अभिधर्मयात सकसिनं थुइगु भासं व्याख्या यानबिज्याइम्ह धकाः यक्वसिनं म्हस्यू । द्यःनें द्यःनें जक कनाः उपासक उपासिकापिनिगु मन जक भुलय् याय्गु स्वयां नं बुद्ध धर्म र दर्शनया दुनेदुने दुहाँ वनाः थुइकां थुइके थाकूगु अभिधर्मया ज्ञानयात सामान्य गृहस्थीपिन्सं तकं थुइक वसपोलं ब्याख्या यानाबिज्याःगु यक्वसिया थौं तकं लुमं ।

नेपालय् च्वँतलय् नं वसपोलयात थीथी देसं बुद्धधर्मया प्रचार याय्त, प्रवचन बीत अले थीथी देसया गुरुपिनिगु प्रवचनयात अनुवाद याय्त निमन्त्रणा वयाच्वनी । उकिसं सनं १९८१य् म्यान्मारया अग्गमहापण्डित विपश्यनाचार्य महाशी सयादो नेपालय् व भारतय् बिज्याःबलय् वसपोलं थासं थासय् प्रवचनयात स्थानीय भासं अनुवाद यानाः दक्वसित ध्यानभावना सय्केत ख्युँथाय् जः ह्वलेगु थजाःगु ज्या यानाबिज्यात । वसपोल व हे महाशी सयादोया शिष्य नं खः ।

प्रतिभा, लगन व वीर्य दुम्ह वसपोल थःम्हं बुद्धधर्म अध्ययन याय्गु, थःम्हं सय्कागु मेपिन्त स्यनेगु वा च्वयाः तयाबीगु यायां वसपोलया नां देस विदेशय् न्यनावन । थ्व हे हुनिं वसपोलया स्वापू अन्तर्राष्ट्रिय ख्यलय् नं बांलानावन । थथे जुजुं श्रीलंका, सिंगापुर, थाइल्याण्ड, इण्डोनेशिया, मलेशिया, जापान यायां बेलायत, फ्रान्स, जर्मनी व संयुक्त राज्य अमेरिकातकं धर्मदूत जुयाः बुद्ध धर्मया विषयस साकच्छा याय्त व प्रवचन बीत बिज्यात । अमेरिकाय् ला वसपोल छगू विहारय् दच्छितक विहार प्रमुख जुयाः हे च्वनाबिज्यात । छम्ह नेपाःया कूलपुत्र थुभनं विश्वन्यंक
नेपालय् बूम्ह भगवान बुद्ध धर्म प्रचारय् थःत पानाः दक्वथासं यश कमय् यानाच्वंगु खनाः सु नेपाःमि गौरवान्वित मजुइ ?

थःगु लगनं हे यानाः वसपोलं नेपालं भिक्षुपिं मध्ये न्हापांम्ह शासनधज धम्माचरिय धइगु पदक काःम्ह जुयाबिज्यात । अनं लिपा वसपोलयात म्यान्मारया विपश्यना केन्द्रपाखें कर्मस्थानाचार्य उपाधि ब्यूगु जुल अले उकथं हे अग्गमहासद्धम्मजोतिकधज व अग्गमहापण्डितया पदक तकं थःगु छ्यनय् फयाकयाबिज्यात । थ्व हे झ्वलय् वसपोलं थाइल्याण्डया महामुकुट बौद्ध विश्वविद्यालयपाखें व महाचूलालंकन राजविद्यालयपाखें विद्यावारिधी तकं कयाबिज्यात ।

वसपोलं थःगु जीवंकाःछि लुम्बिनी विकास कोष, अखिल नेपाल भिक्षु महासंघ, विश्वशान्ति विहार, अन्तर्राष्ट्रिय बौद्ध भावना केन्द्र, युवक बौद्ध मण्डल नेपाल, बौद्ध महिला संघ नेपाल, अभिधम्म अध्ययन समाज, नेपाल बौद्ध परियत्ति शिक्षा, बुद्धिष्ट कम्युनिकेशन सेन्टर आदि संस्थायात दुजः वा सल्लाहकार व नेतृत्वया योगदान यानाबिज्यात । २०१४ नोभेम्बरय् लुम्बिनीइ जूगु अन्तर्राष्ट्रिय बौद्ध सम्मेलन वसपोलया हे निर्देशनय् जूगु खः । अथे हे नेपाःया छगू जक बौद्ध विश्वविद्यालय लुम्बिनी बौद्ध विश्वविद्यालयया सभासद् जुइगुलिसें थेरवाद बुद्धिष्ट एकेदमीया संस्थापक प्राचार्यकथं नं वसपोलयात म्हसीके फइ ।

थ्व हे एकेदमीया न्हापांगु पुचःया विद्यार्थीकथं जिं वसपोलयात दुग्यंक म्हसीके खन, वसपोलयापाखें धर्म व उच्चशिक्षायात कयाः यक्व खँ सय्केखन । गुगुं कथं राजनीतिक सत्कार व आर्थिक लाभया लोभ तक्यंगु न्यनेम्वाःम्ह, सरल, सुशील व्यक्तित्वया धनि अले न्ह्याम्हेस्यां मथूगु खँ नं अःपूगु भासं व्यवहारिकताया त्वाथलय् दनाः कनेगु व दक्षता दुम्ह भन्ते धकाः जिं म्हसीके खन ।

अजाःम्ह ज्वःमदुम्ह भन्तेया शरीर नं थीथी ल्वचं ब्यागलं च्वनेमफु । यक्व न्ह्यवंनिसें मधुमेह ल्वय्या बिरामी धइगु न्यनागु, लिपा मेमेगु ल्वचं नं थियाहल । इलय् ब्यलय् देसय् व विदेसय् हे नं उपचार याकुयाकुं अन्तय् निलातक अस्पतालय् च्वनाः थःगु तेजपूर्ण शरीर नं निर्बल जुइकाः २०२० जुलाइ ३ शुक्रवाः (२०७७ असार १९ गते) कुन्ह ८१दँया उमेरय् देहत्याग यानाबिज्यात । स्वन्हुतक वसपोलया शरीरयात विश्वशान्ति विहारय् तयाः आइतवाः गुरुपुन्हि कुन्हु द्वलंद्वः उपासक उपासिकापिन्त ल्यूल्यू तयाः शंखमूलया घाटय् यंकल, अन थीथी राजनीतिज्ञतलिसें सरकारी सलामी सहित अन्तिम संस्कार सम्पत्र जुल । छगू ज्ञानं जाःगु ज्ञानपूर्णिक युग सिधल ।

नेपालय् थेरवाद बुद्धधर्मया पुनरुत्थान जूगु सच्छिदँ थ्यन । न्हापा बुद्धया शिक्षा धइगु थ्व हे जीवनय् हे लानाकाय्फइगु, बुद्धया शिक्षा दक्वसिनं काय् व बीज्यूगु अले थौं नं बुद्धया पालय् थजाःगु चीवर फिनाः गृहत्याग यानावःपिं भिक्षुत स्वय्दइ धइगु हे मसियाच्वंगु अवस्थाय् उगु पुनरुत्थान कालया छपुचःचा भन्ते गुरुमांपिन्सं चांन्हिं मधासें, थाकु त्यानु मधासे विशेष यानाः नेवाः समाजयात दकलय् न्हापां न्ह्यलं चाय्केगु ज्या यानाबिज्यात, उकिया नितिं झी न्ह्याबलें नतमस्तक जुइ । थ्व हे छपुचःचा मध्ये छम्ह वसपोल ज्ञानपूर्णिक महास्थविर खः ।

थौंया इलय् झीथाय् भन्ते गुरुमांपिं सलंसः दय्धुंकल, विहार हे नं सच्छिगुलिं मयात, उपासक उपासिकापिं नं अथे हे यक्व दयावयाच्वन । थजाःगु इलय् वसपोल भन्तेया गुण लुमंकाः वसपोलं यानाबिज्याःगुया चकंछिं हे जकसां योगदान दक्वं मिलय्चलय् जुयाः, नुगःस्वां ह्वय्काः नेपालय् बुद्धधर्मयात चीरस्थायी याय्त ज्यासना बिलधाःसा वसपोलं पिनाथकूगु पुसाया मू दइ । हाकनं मेपिं सलंसः ज्ञानपूर्णिकपिं झीसं स्वय्दइ ।
https://www.lahananews.com/%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%82-%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%83%E0%A4%97%E0%A5%81-%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%AA%E0%A5%82%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A3%E0%A4%BF%E0%A4%95-%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%97%E0%A4%AF%E0%A4%BE-%E0%A4%85%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A4


https://bit.ly/3fGnLZv

Thursday, July 27, 2017

Articles in Nepalbhasha

(कथहं भिंकाः पुवंकेगु जुइ)
1987
1987 —  त्याःबू (चिबाखं), सुकुन्दा ल्याः ३
1987 01 1 - सिभिलाइज्ड जुयादिसँ (ध्याचु च्वखँ) सँझ्याः दँपौ

1995
1995 02 17 — एस्पेरान्तो : थ्व नं भाय् खः

1998

1998 08 29 — नेपालभाषाया टीचर छम्ह माल
1998 09 02 — नेवाः परिवशया प्यताजि अभिव्यक्ति (काष्ठमण्डप)
1998 09 16  — मोहनिबलय् पिदनीगु यलया गं प्याखं
1998 09 26 — झिंन्याम्हसियागु हाथ्याय् कुनाच्वंपिं नेवाःत
1998 10 17 — भूप आर्ट परिवारयागु कलाब्वज्या
1998 12 25 — बंगलादेशी कलाकारतय्गु कला

1999

1999 11 02 — कुँया माध्यमं जूगु रंजीतया सिर्जना
1999 11 07 — स्वनिगःया प्राचीन कला : पौभा
1999 11 20 — नेपाभाषा आन्दोलन व खय्तय्गु बाय् व्यवस्थाया विरोध
1999 01 07 — सम्पूर्ण नेवातय्गु उत्थान यायेगु खःसा
1999 01 21 — हानं राष्ट्रिय कला ब्वज्या जुइन
1999 01 24 — सुकुम्बासीतय्त थःथःगु छेँ दान बियादिसँ
1999 02 02 — बांलाः व बांमलाःया दथुइ राष्ट्रिय कला ब्वज्या
1999 01 03 — जितः नेवाःभाय् पढेयायेमवः, बोलेयायेमवः (विश्वभूमि)
1999 02 22 — नेवाःभाय् रोमन लिपिं च्वयेमाल (विश्वभूमि)
1999 02 09 — समीक्षा : प्याखंयागु मखु स्वकुमिपिनिगु
1999 02 11 — कुँया माध्यमं जूगु रंजीतया सिर्जना
1999 02 14 — जे आर्ट ग्यालरीइ ५३म्ह युवा सिर्जकत
1999 02 21 — थी थी शैलीया समष्टिमूलक कला अभिव्यक्ति
1999 03 07 — नेवाःतय्सं निर्णय यायेगु ई वल (विश्वभूमि)
1999 03 12 — यमाःसा जातयि स्वायत्तता वल!
1999 03 13 — न्यवः न्ह्याकातःम्ह माधुँ व मिसा स्वतन्त्रता
1999 03 25 — साय्मितय्गु गुथिइ छाय् खय् भासं व्यवहार? (पौ, राजेन्द्र मानन्धर)
1999 03 26— डन व ट्रेकासयागु ए नाइट इट द ओपेरा
1999 03 28 — नेवाः जनजाति खः वा मखु धइगु सवालय्
1999 04 05 — स्वनिगःया परिवेशं न्ह्यःने हःपिं निम्ह कलाकारत
1999 04 11 — नेपाल आर्ट काउन्सिल बृहत कला प्रदर्शनी व उकिया लिच्वः
1999 04 23 — नेवाः विविधतायात हाथ्या कृत्रिम श्रेष्ठकरण
1999 06 02 — किरणलिसें वःगु पेरसया पहिचान
1999 06 13 — सर्बोच्चया भाषा फैसला व संचार माध्यम
1999 07 06 — कलाप्रेमीया मिसा व श्रुतीया तिसा
1999 07 19  — पचलि भैरवया प्याखं थुकथं क्वचाल
1999 09 08 — नेपालभाषा स्नातकोत्तरया झिंच्यादँ
1999 10 01 — संस्कृतिविद् शंकरमान राजवंशी मयदेवं
1999 10 15 — ब्रुकलनिय् जूगु सेन्सेसन कलाब्वज्या
1999 10 24 — झी मानवअधिकारबादतिय्त पौ छपौ
1999 11 07 — स्वनिगःया प्राचीन कला पौभाः
1999 10 27— जात्राया द्यःपिनि ख्वाः फस्वःगु खँय् (पौ)
2000
2000 03 31 — शुक्रबार तँसापौयात छता निता सुभाव (पौ)
2000 04 09 — प्रशान्तया अकाझाकां त्वाःदःगु कलायात्रा
2000 05 07 — नेपालभाषाय् धातु क्वःछीगु समस्या बारे
2000 05 11 — मेम्हछम्ह मिसा कलाकार देविना मल्ल
२०००.०५.१२ नेपालभाषाया पलायनवाद िअवधारणा
२०००.०५.१२ जापानय् अप्वयावयाच्वंगु पारिवारिक आत्महत्या
२०००.०५.१३ हलिमलि सिरपाः समिति : छगू म्हसिका
२०००.०६.१५ इन्टरनेटया वयस्क लागाय् मस्तय्गु राज
२०००.०६.१६ नेपालभाषा पत्रकारिताय् विज्ञापन
२०००.०६.२३ विविधतां जायाच्वंगु नेपालभाषा व्याकरण
२०००.०६.२७ आन्तरिक शरणार्थीतय्त लसकुस
२०००.०८.०६ बुंगद्यवं छ्वयाहःगु पौ
२०००.०८.१३ जनजाति खः भर्सेज जनजाति मखु फुटबल
२०००.०९.०१ सापारु, ख्यालः व चक्रब्यूह
२०००.१०.१६ स्वगिगलय् च्वंगु विश्व सम्पदा खतराया धलखय्
२०००.१०.२४ हानं शंखधरया नां कायेत्यल
२०००.११.०४ लोकदर्शनजुया न्वचुया खँय् (पौ)
2000 12 05 — जापानय् अप्वयावयाच्वंगु पारिवारिक आत्महत्या
2001
2001 08 22 - स्वयम्भुया हिलावंगु ख्वाःपाः
2002
२००२.०२.२४ झीगु ई ब्वनेधुंकाः पौ)
2002 03 01 - नेपाली साः छ्यलेमखगला आः? — ११२२ सिल्लागा २
२००२.०३.१५ छ दलित जि दलित
२००२.०७.०८ बौद्धतय्गु थ्व असभ्यता (पौ)
२००२.०९.१९ कुमारी प्रथाया विरोध याःगु हे खः (पौ नेवाःपोष्ट)
2003
2003 01 10 — झीसं मयाःसा सुनां याइ?
२००३.०२.१२ सुनां धाल मखु, छुु धाल मू खँ जुइमाः
2003 03 01 — नेपाली साः छ्यलेगु मखुला आः?
२००३.०३.२१ लः लः जक मखु राजनीति नं खः
२००३.०४.११ नेवाः जनसेना, जातीय स्वायत्तता व माय्बिलिचा २०५९.१२.२८
२००३.०४.२८ माइक बां
२००३.०५.०२ आः जन आन्दोलन सुनां याइ?
2003 05 13 —
2003 07 03  — ग्व झीगु स्थानीय निकाय?
2003 07 10 — सर्वोत्तम श्रेष्ठ प्रवृति व विरोधया जुलुस
2003 09 14 — सोह्र सराद यानादिसँ
2003 10 12 — छु नेवाः आन्दोलन बुइगु युद्ध खः ला?
2003 10 21 — भिंतुना रयालीइ उछृङ्खलता मदयेकेमाल
२००३.११.०३ राष्ट्रिय मान्यता वल आः छु यायेगु?
2003 11 14 — दिपंकर लिथ्यंगु बाखं

2004
२००४.०१.१८ सन्ध्या टाइम्सय् ब्वलंगु डायरी बिधा
२००४.०१.२७ यलं नं न्हिपौ पिहाँ वयेमाल तर...
२००४.०१.२२ नेपालभाषा शिक्षा व शिक्षा नीति
२००४.०३.१२ एल्भीस व मानव अधिकार
२००४.०३.२० हानं नेपाल एकीकरण यायेनु
२००४.०४.०४ नेवाः खलःपुचः कुहाँ वयेधुंकाः
२००४.०४.१४ मेलम्चीया बाखं
२००४.०४.१६ प्रजातन्त्रया विकल्प प्रतिगमन जुइला?
2004 05 14 — झीगु विष्णुमति
२००४.०७.०९ रथ यात्राया विरोध याइपिन्त
२००४.०८.१३ ख्वनाया च्वलेचा व नेवाः संस्कृति
२००४.०९.१७ आवंलि हानं थज्याःगु गबलें मजुइमा
2005
२००५.०५.१९ कुमारी विरोधी मय्जुयात चकंपौ २०६२ जेष्ठ ५
२००५.०९.२५ जनतां फ्वनाच्वन येँयाःया इतिहास
२००५.१२.१८ धाथें नेवाःत गुखे? —११२६ थिंलागा ३
2006
नेपाःसः
२००६.०७.०९ ल्वाकःबाकः आन्दोलन नेवाःतय्गु
२००६.०६.०१ हाकुगु न्हि : तुयु मजूनि
२००६.०६.०८ अपराधीतय्त कारवाही या
२००६.०६.१५ दल व नेतातय्गु संसद मोह
२००६.०६.२२ संविधानसभाय् नेवाःत (नेपाःसः)
२००६.०६.२९ संघीय गणतन्त्रय् नेवाः स्वशासित लागा (नेपाःसः)
२००६.०७.०६ राजाया सम्पत्ति सार्वजनिक जुलकि (नेपाःसः)
२००६.०७.०९ ल्वाकःबुकः आन्दोलन नेवाःतय्गु
2004 07 18 — लगंख्यःया पुखू द्यःने विजनेश कम्पलेक्स
२००६.०७.२० नागरिक समाज न्ह्यःने वयेमाल (नेपाःसः)
२००६.०७.२७ जातीय स्वयत्तताया शत्रुत (नेपाःसः)
2006 08 03 सेनाया हतियार व हतियारया सेना (नेपाःसः)
2006 08 17आन्दोलनया घाइतेतय्त राहत (नेपाःसः)
2006 08 24 पेट्रोलियम पदार्थया राजनीति (नेपाःसः)
2006 08 25 नेवाः देय् गपाय्धं जुइ? — २०६३ भाद्र ९
2006 08 31 मस्यौदा संविधानय् जनजातिया सवाल (नेपाःसः)
2006 07 07 क्रान्ति हे यायेमाल ला? (नेपाःसः)
2010
2013 01 08 — चैनमदु चैनपुरयात २
1010 01 15 — चैनमदु चैनपुरयात ३
2010 06 27  — सिथिनखः धुंकाः हनेमाजिगु नखः
2010 07 15 — थःगु तुतिइ पा वाइपिं
2010 11 04 — शंखधरया चर्चाय् फुनाच्वंगु नेवाः शक्ति
2010 11 18 — भिंतुनाया राजनीति

2011
2011 02 04 मंकाः संघर्ष समितिया ताःचा सुइके? ११३१ सिल्लाथ्व १
2011 11   ? — प्रधानमन्त्रीया न्हूदँया सन्देश

2012
2012 10 26 - फ्रान्सया ग्रेजिल्योनय् एस्पेरान्तो शिक्षा

2013
20131004 - चिनाखँ पियाच्वंगु चिनाखँ मुँज्या
2013 गन बुद्ध बुल अन बुद्ध बुत (Naali)
2013 06 02 खँक्व सक्व, दक्व सक्व
2013 06 03 खँक्व सक्व, दक्व सक्व (II)
20130906 नेवाः सफू व ममःचा
20130913 ब्रिटोनतय्गु मांभाय्या संघर्ष
20131004 चिनाखँ पियाच्वंगु चिनाखँ मुँज्या (date could be wrong, 04 was saturday)
20131108 नेपाल संवत्, नेवाः संस्कृति व खिलराज रेग्मीया सम्बोधन

2014
20140117 मीनाया लक्ष्मण रेखा नारीबादी मिखाय्
20140213 - दिलशोभा, बालकल्याण व नेपाली मेडिया
2014 सिच्चुगु सिक्किम (Naali)
20140418 भारतया बौद्धकलाया दसु साँची स्तुप
20140725 कामाकुराया बुद्ध
20140919 कारलाया बौद्ध गुफा
20141013 स्वचाः घःचाः दुगु रथ बुद्धधर्मय् भिक्षु...
20141123 लुम्बिनीइ न्ह्याःगु अन्तर्राष्ट्रिय बौद्...

2015

201501 दुन... छेँ छखा
20150102 प्रेमं जाम्ह प्रेममान
20150122 प्वहेलां बूपिं नेपालभाषा च्वमि, भाषासेवी,...
20150402 मिस्तय्त एसिड छ्वाकाः जातीय विभेद तंके धा...
20150409 यलया ऐतिहासिक सम्यक महादान लिफः स्वयाः
2015 04 17 रापया ताप
20150424बुद्धधर्म, करुणामय व पशुबलि
20150506 नेवाःयात माःबलय् नेवाःत मजाःसा सु जाइ?
20150511 भुखाचय् नेवाः छेँ
20150526 गैरकानूनी छेँ थुनीगु कानूनी हैसियत
जिगु मदंगु छेँ
10150614 भुखाय् पण्डितत व स्वनिगःया भविष्य
20150626 क्षमापुजा, जितः क्षमा यानाबिउ
Chhaupadi sheds are still alive in Far West
20150701 नःलि साहित्य दबुलिइ भुखाय् साहित्य
20150709 हरि पराजुली, मिसा अधिकार व सामाजिक मिडिया...
20150710 साइकलय् स्वनिगःया सम्पदा
20150726 एकल भाषाको उपनिवेशमा भाषिक न्याय र एस्पेर...
20150728एसिडमा जलिरहेको विश्व
20150728 रंगमञ्चमा घरेलु हिंसा...सम्बोधी
20150801 जिगु मदंगु छेँ
20150807 छाउपडीया जीवन
20150809 राहतया लुखा
20150819 “तथागतया देसय् बुद्धया अपमान
20150820 ओलीको बोली, बुद्धको शिक्षा र धर्म निरपेक्...
20150829 ख्वनाया च्वलेचा व नेवाः संस्कृति

September (5)
20150904 गन वने धयां गन थ्यन का
20150910 नेवाः नेतृत्व व नेवाः राज्यया म्हगस
20150916 नेवाः बौद्धत व धर्मनिरपेक्षता
20150918 सफू ब्वज्यानिसें सफू ब्वज्यातक
20150927 जनतां फ्वनाच्वन एकीकरणया इतिहास
20150128 ल्हासापाको मञ्जुश्री लाकि सरस्वती ?
20150301 गबलय् चायेकीथें बौद्ध सफूधुकू ?
20150306 जहाज गयेगु सहास
20150330 मतिना तनाच्वंगु भ्यालेनटाइन कविता
20151015 नेपालभाषाया रिभाइभिङ यायेत्यल ला?
20151022 एक पहिचानविरोधीलाई भोटोजात्रा देखाउन
20151016 - स्वेतलाना एलेक्सिभिचयात नोबेल साहित्य स...
20151113 भिंतुनाया राजनीति
20151115 एलोराया मतिना
20151120 - संकल्प उपन्यासय् छपुलु
20151127 - नसंफाःगु नसंचा

20151016 - स्वेतलाना एलेक्सिभिचयात नोबेल साहित्य सिरपाः
20151015 नेपालभाषाया रिभाइभिङ यायेत्यल ला?
20151022 एक पहिचानविरोधीलाई भोटोजात्रा देखाउन
20151113 भिंतुनाया राजनीति
20151115 एलोराया मतिना
20151120 - संकल्प उपन्यासय् छपुलु
20151127 - नसंफाःगु नसंचा
20151205 - प्रेमं जाःम्ह प्रेममान
20151206 - अन्नपुर्ण पोस्ट, पद्मरत्न व नेवाः मनस्थ...
राज साय्मिया मुसुकाःगु ख्वबि
20151229 चिनाखँ स्लाय्‌म व नेपालभाषा साहित्य

20160117 संघर्ष समितिया ताःचा सुइके ?

20151230 धर्मनिरपेक्ष देय्या राष्ट्रपतिया पशुपति
20160201 ल्वाइगु ज्याझ्वः व ल्वाकीपिं झी
20160205 बुद्ध जक नापलात, तर बुद्ध नापमलाः
20160210 छगू कचा संस्थाय् दुजः जुइगु नेवाःतय्गु अभ...
जितः धायेमास्तिवःगु थुलि हे कि
20160218 साहित्यय् फाय्न्टासिया संसार
20160220 चिनाखँ स्लाय्म व नेपालभाषा साहित्य
20160330 ज्ञानेन्द्रझैं किन सुटुक्क मन्दिर धाउँदैछन् शेरबहादुर ?
170409 नेवारभित्रका दलितहरु http://esamata.com/insight/5669/
170521 जातीय आन्दोलनको तराजुमा नेवाः देय् दबूको अधिवेशन http://esamata.com/insight/170521/
170602 नेपालमा कालो दिवस, कालो संविधान र भाषिक अधिकारको आन्दोलन http://esamata.com/insight/170602a/170702 गोर्खाल्याण्डको आन्दोलन र नेपालीहरुको सरोकार  http://esamata.com/insight/170702a/

20170905 - A short introduction to Newa language and literature
http://razenmanandhar.blogspot.com/2017/09/a-short-introduction-to-newa-language.html


         

झीगु विष्णुमति ११२४ बछलागा १०
पुशपतिया सम्पदाय् नियोजित आक्रमण ११२२ बछलागा १०
संकीणताया विरोधय् संकीर्णताया दुने कैद जूपिं झी (पौ)
धर्मदेशना अप्वःजुल (पौ)
शिक्षाया च्वसू बांलाः ताल (पौ)
विद्वानस्तर व विद्यार्थी स्तरया सफू (पौ)

मग्यासे च्वःगु च्वसूया लगिं सुभाय् (पौ)

व नं पत्रकार थ्व नं पत्रकार
खिचाल्वापुया च्वसू ब्वनाः जिमित छु दइ?
मोहनि बलय् पिदनीगु यलया गं प्याखं
ल्वापुचिचातय्गु खिचाल्वापु
इतुम्बाहाःया ल्वापुं झीगु न्हाय् वन
बौद्ध च्वसु च्वयेथें पालना नं यायेमाः